plaza dili ne demek?

Plaza dili, büyük ölçüde yabancı, özellikle de İngilizce kökenli alıntı kelime ve ödünçleme alıntılar (calque) içeren ve beyaz yakalı işçiler ile bağdaşlaştırılan bir Türkçe formu veya jargonu. Terim sıklıkla İngilizce etkisinde kalmış Türkçe kullanımları için daha geniş bir anlamda da kullanılmaktadır.¹

Kullanım

2018 yılında yayımlanmış ve 120 beyaz yaka plaza çalışanın katıldığı bir anketi içeren bir araştırmaya göre, anket grubundan 80 kişi (%67) "Plazada çalışan kişilerin kendilerine ait ortak bir dili olduğunu düşünüyor musunuz?" sorusuna "katılıyorum veya "kesinlikle katılıyorum" cevabını vermiş, 11'i (%9) "kararsızım" şıkkını seçmiş, geriye kalan 29'u (%24) "katılmıyorum" veya "kesinlikle katılmıyorum" seçenekleriyle yanıtlamıştır. "Çalışırken kullandığınız dili günlük hayatınızda da kullanıyor musunuz?" sorusuna ise çoğunluk "katılmıyorum" veya "kesinlikle katılmıyorum" cevabını vermiştir.²

Plaza dili, Türk televizyonunda yer alan tiplemelerde de kullanıma sahiptir. Bu bağlamda, eğitim görmemiş ya da eğitim görse de kültürlenmemiş karakterlerin özenti dilleri ile bağdaşlaştırılmış olan plaza dili, Jet Sosyete dizisindeki Gülse Birsel'in canlandırdığı karakterin kullandığı dil ile örneklendirilmiştir.³

Eleştiriler

Plaza dili çeşitli Türk yayımlar tarafından eleştirilmiştir. Yeni Şafak gazetesi yazarı Ali Saydam, plaza dilinde görülen kullanımların Türkçeyi kirlettiğini, milli kültüre zarar verdiğini ve zihinsel süreçlerin ve toplumsal yaşamın eksenini Batı’ya kaydırdığını iddia etmiştir.⁴

2019'da Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği (TDED) Genel Başkanı Ekrem Erdem, ""Türkçe kelimeleri bile yabancı dil kurallarına göre yazar ve okur hale geldik. Benim ki bu konuda bir çığlıktır. Türkiye'nin en yüksek yerinde Türkiye'ye sesleniyorum. Bugün normal bir vatandaşımızın anlamadığı, İngilizce ve Türkçe karışımı uydurma cümlelerle konuşan yeni bir nesil geliyor. Bu nesil plaza dili konuşan nesildir. Artık plaza dili, plazaların dışına taştı ve sokaklara indi." açıklamasında bulunmuştur.⁵

Eczacıbaşı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Eczacıbaşı, plaza dilini "uydurukça" ismi ile tanımlamış, şirkete ait toplantı odalarında kullanıldığı takdirde kullanan kişinin 5 lira bağışlaması kuralını getirmiştir.⁶

Örnekler

Plaza dili⁷	Açıklama	Tür
lead etmek	liderlik etmek	alıntı kelime
yapıyor olacağım	yapacağım	ödünçleme alıntı
deadline	bir projenin bitiş zamanı	alıntı kelime
confirm etmek	onaylamak, kabul etmek	alıntı kelime
update etmek	güncellemek	alıntı kelime
training	kurum içi eğitim	alıntı kelime
meeting	toplantı	alıntı kelime
focuslanma	odaklanma	alıntı kelime
aksiyon almak	harekete geçmek	ödünçleme alıntı
yapılabilite	yapılma ihtimali	ödünçleme alıntı